هولاکو و پایه‌گذاری دولت ایلخانی در ایران و سرزمین‌های اطراف آن
هولاکو و پایه‌گذاری دولت ایلخانی در ایران و سرزمین‌های اطراف آن
حدود چهل سال بعد از حمله چنگیز به قلمرو دولت خوارزمشاهیان، موج تازه‌ای از حملات مغول‌ها به غرب آغاز شد. این بار یکی از نوه‌های او به نام هولاکو، مهاجمان را فرماندهی می‌کرد. زرین‌کوب در روزگاران به درستی می‌نویسد که «مغولان تازه‌وارد که این بار در موکب هولاکو به ایران آمدند با مغول‌هایی که چهل سال پیش همراه چنگیز به تاخت و تاز آمده بودند تفاوت بسیار یافته بودند ـ با دنیای اسلام خیلی بیشتر آشنایی پیدا کرده بودند و از غارتگران وحشی‌گونه عهد چنگیز خیلی معتدل‌تر و مجرب‌تر به نظر می‌رسیدند». آن‌ها دژهای فرقه اسماعیلی را که در گوشه و کنار جهان اسلام پراکنده بود تسخیر و بسیاری از آن‌ها را ویران کردند و به دوره قدرت‌نمایی این فرقه مرموز پایان دادند. همه حکام محلی و امیران خودمختار یا مستقل ولایات را، از ماوراءالنهر گرفته تا عراق به اطاعت مجبور کردند و سرانجام بساط خلافت عباسی را هم برچیدند. البته در شام متوقف شدند و در عین‌الجالوت از سپاه مصر شکست خوردند. «این واقعه که اولین شکست قطعی مغول از سپاه مسلمین بود هرچند به قدرت نظامی هولاکو لطمه‌یی وارد نیاورد ضربت سختی به حیثیت نظامی مغول و افسانه شکست‌ناپذیری آن‌ها وارد کرد».
به هرحال، حکومت تازه‌ای که به دنبال این مجموعه حوادث در ایران و سرزمین‌های اطراف آن پا گرفت، ایلخانی خوانده شد. هولاکو که این دولت را ایجاد کرد، چنان‌که گفتیم یکی از نوادگان چنگیز، از پسران تولی بود. برادرش منگوقاآن، جانشین رسمی خان بزرگ بود و خود هولاکو برای تثبیت فتوحات غربی مغولان و گسترش مرزهای آنان به ایران فرستاده شد.
هولاکو شخصیت برجسته‌ای نبود، اما ـ حداقل در سیر تاریخ ایران ـ نقش مهمی ایفا کرد و با تأسیس دولت ایلخانی به دوره‌ای از بی‌ثباتی و هرج‌ومرج پایان داد ـ که البته این بی‌ثباتی نتیجه هجوم جد خود او بود. به دین آیین بودایی گرایش داشت که رگه‌هایی از شمنیزیم صحراگردان شرق آسیا در آن دیده می‌شد. متأثر از همسر مسیحی‌اش با پیروان این دین هم مدارا و همدلی نشان می‌داد. گفته‌اند به حکمت و نجوم علاقه‌مند بود، اما این علاقه از حد مطالبه پیشگویی حوادث آینده از رصد ستارگان و رسوب برخی باورهای خرافی در ذهن او فراتر نمی‌رفت. در برخی امور از مشورت بزرگانی مثل خواجه نصیرالدین طوسی و برادران جوینی برخوردار شد و از خرد و حکمت آنان بهره‌ها برد. هولاکو نزدیک به ۴۸ سال زندگی کرد و نوزدهم بهمن سال ۶۴۳ خورشیدی، جایی نزدیک دریاچه ارومیه از دنیا رفت.
*-*-*-*-*-*-*-*
هشتم فوریه ۱۲۶۵ ـ مرگ هولاکو
*-*-*-*-*-*-*-*
همچنین در تاریخ بلاگ بخوانید:
