دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی و کتاب سیمای احمدشاه قاجار
دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی و کتاب سیمای احمدشاه قاجار
اختصاصی تاریخ بلاگ
انتهای مقدمه کتاب سیمای احمدشاه قاجار، تاریخ امروز، یعنی ۲۳ بهمن ماه دیده می‌شود؛ ۲۳ بهمن ۱۳۶۵. کتابی که اکنون نزدیک به چهار دهه از تألیف آن می‌گذرد. نویسنده کتاب، دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی بیست سالی است که دیگر در میان ما نیست، اما آنچه در آن مقدمه گفت، هرچند تلخ و سخت‌گیرانه، هنوز هم معتبر و قابل‌اعتنا و شایسته بازخوانی است. اینکه بسیاری از ما «دروغ شیرین» را به «راست تلخ» ترجیح می‌دهیم و نه فقط در زندگی شخصی، که درباره مسائلی اساسی و اصلی مثل تاریخ و گذشته کشورمان هم عادت کرده‌ایم از حقیقت فاصله بگیریم و به افسانه‌ها دل ببندیم. «در هر عصری و در هر جامعه‌ای یک مشت روایات بی‌مأخذ و یک رشته قضاوت‌های ناشی از حب و بغض شخصی ناگهان رایج و به‌قدری تکرار می‌شوند که پس از گذشتن یکی دو نسل، جای معتقدات ملی و حقایق تاریخی را می‌گیرند، در حالی که شایسته احراز هیچ‌کدام از این دو عنوان اصیل نیستند».
دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی با چنین نگاهی به سراغ احمدشاه، آخرین شاه از سلسله شاهان قاجار رفت و «افسانه مظلومیت» وی را به چالش کشید. این کتاب نمونه خوب و قابل دفاعی از زندگی‌نامه‌نویسی است و «تاریخ»، به آن معنی که ما تاریخ‌آموختگان می‌فهمیم محسوب نمی‌شود. هرچند این تفاوت و تمایز، فی‌نفسه نه اشکال و ایرادی دارد، نه چیزی را معلوم می‌دارد. کتاب سیمای احمدشاه قاجار، چنان که عنوانش هم نشان می‌دهد به دوره پادشاهی احمدشاه می‌پردازد و نقش وی در آن دوره حساس را بازخوانی می‌کند. دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی مدعی بود که با این کتاب سیمای حقیقی احمدشاه قاجار را از زیر گرد و غبار تاریخ بیرون کشیده و افسانه‌های آمیخته به حب و بغض، قضاوت‌های آلوده به دوستی یا دشمنی را بی‌اعتبار کرده است. پیشنهاد ما این است که خودتان این کتاب را به دقت و با حوصله بخوانید و صحت ادعای دکتر شیخ‌الاسلامی را بسنجید.
پی‌نوشت: کتاب سیمای احمدشاه قاجار تألیف دکتر محمد جواد شیخ‌الاسلامی از سوی نشر ماهی منتشر شده است.
تقویم تاریخ ـ ۲۳ بهمن ماه
