فیلم توطئه‌گر (۲۰۱۰) و مسأله عدالت ـ رجوع به تاریخ برای درنگ بر عدالت
فیلم توطئه‌گر (۲۰۱۰) و مسأله عدالت ـ رجوع به تاریخ برای درنگ بر عدالت
داستان فیلم توطئه‌گر بر محاکمه مری سورات، که در زمان ترور آبراهام لینکلن، مهمانخانه‌ای را در واشنگتن اداره می‌کرد استوار است.
آیا ساختن فیلمی درباره جنگ داخلی امریکا، بدون اشاره به مسأله برده‌داری ممکن است؟ کسانی که فیلم توطئه‌گر را دیده‌اند، درباره پاسخ‌گویی به این پرسش، احتمالاً نظرات متفاوتی خواهند داشت. اما پاسخ آن هرچه که باشد، تماشای فیلم توطئه‌گر حتماً برای تأمل درباره جنگ داخلی امریکا، و دغدغه‌های افکار عمومی ایالات متحده درباره پایان جنگ مفید خواهد بود. داستان فیلم توطئه‌گر بر محاکمه مری سورات، که در زمان ترور آبراهام لینکلن، مهمانخانه‌ای را در واشنگتن اداره می‌کرد استوار است. البته این توطئه به خود رئیس‌جمهور لینکلن محدود نبود و توطئه‌گران قصد کشتن اندرو جانسون (کفیل ریاست‌جهوری) و ویلیام هنری سه‌وارد (وزیر امور خارجی) را هم داشتند که البته ناکام ماندند و فقط در قتل لینکلن موفق شدند. شرکت سازنده این فیلم مدعی است ـ و شواهدی هم بر صحت ادعای آن وجود دارد ـ که داستان این فیلم بر اساس واقعیت شکل گرفته است و بیشتر حوادث و جزییات آن، به راستی رخ داده‌اند. شاید درباره کلیت این فیلم، بتوانیم چنین ادعای بزرگی را بپذیریم (البته با سهل‌گیری)، اما نباید از یاد برد که که این فیلم سینمایی جذاب و اثرگذار هم مثل هر روایت دیگری از تاریخ، خواه‌ناخواه برخی واقعیت‌ها ناگفته گذاشته است. مهم‌ترین این واقعیت‌ها، همان موضوع بردگی است. نه بردگی به طور کلی، که نگاه مری سورات درباره این موضوع. در فیلم هیچ اشاره‌ای به این موضع نمی‌شود که این زن حداقل دو برده داشت و قانون لغو برده‌داری، که لینکلن آن را به سرانجام رساند در واقع ضربه‌ای به منافع شخصی این زن بود. شخصیت‌های اصلی فیلم، یعنی مادری که در دفاع از پسر خود سکوت و فداکاری می‌کند و سرباز شریفی که حالا لباس وکالت به تن دارد و برای تحقق عدالت می‌کوشد، ارزش‌های متفاوتی دارند. اما به هم نزدیک می‌شوند و یکدیگر را درک می‌کنند؛ چیزی که گویا در دنیای واقعی ممکن نبود. زیرا اکثر جنوبی‌ها داشتن برده را بخشی از حقوق طبیعی خود می‌دانستند و مالکیت انسان بر انسانی دیگر را نکوهیده و غلط نمی‌دیدند. فیلم به این مسائل نمی‌پردازد و حتی بدان‌ها اشاره‌ای گذرا هم نمی‌کند. اما فیلم توطئه‌گر، با همه عیب و ایرادهایی که به آن وارد است، فیلم بسیار خوبی است. زیرا، فارغ از وفاداری سازندگان آن به تاریخ و واقعیت، بر مسأله عدالت و حق همه در برخورداری از آن تأمل می‌کند و تماشاگر را هم به این تأمل تشویق می‌کند.
