محمد بوعزیزی و سالروز خودسوزی او ـ سرآغاز بهار عربی
محمد بوعزیزی و سالروز خودسوزی او ـ سرآغاز بهار عربی
چهارشنبه ۲۷ آذر ماه، روزنامه اعتماد (شماره ۴۵۳۹) در ستون «امروز در تاریخ» به ماجرای خودسوزی محمد بوعزیزی تونسی پرداخت و آن حادثه مهم را سرآغاز بهار عربی محسوب می‌شد مرور کرد.
در این یادداشت می‌خوانیم:
هفدهم دسامبر ۲۰۱۰ محمد بوعزیزی جلوی ساختمان شهرداری شهر سید بوزید تونس خودسوزی کرد و آتش به انبار باروتی انداخت که از مدت‌ها پیش آماده انفجار بود. او جوانی از پایین‌ترین طبقات جامعه تونس بود. در سه سالگی پدرش را، که کارگری ساده بود از دست داد و زندگی سخت او و خانواده‌اش سخت‌تر شد. از دستفروشی، فروش میوه و سبزی روی گاری خرج خود و خانواده‌اش را تامین می‌کرد. روز حادثه چند مامور پلیس که گویا زیر نظر شهرداری موظف به حفظ «نظم» بازار بودند راه ورودش را به آنجا بستند. آنها اعتراض‌های محمد را هم با اهانت و ضرب و شتم پاسخ دادند و غرور جوان دستفروش را، آن‌هم در جایی که خیلی‌ها او را می‌شناختند لگدمال کردند.
محمد ابتدا تلاش کرد تا با شکایت و از مسیر قانون به ظلمی که دیده بود واکنش نشان بدهد، ولی کسی به حرف‌هایش گوش نمی‌کرد. حتی دوستان او در بازار هم سکوت کردند، پای خود را از ماجرا بیرون کشیدند و مشغول کسب و کار روزانه‌شان شدند. محمد که هیچ راه دیگری برای اعتراض و شکایت نداشت، جلوی ساختمان شهرداری ایستاد و همان‌جا مقابل چشمان صدها نفر خودش را آتش زد. مردم با عجله آتش را خاموش کردند، اما آمبولانس به موقع نیامد و آسیب‌های مهلکی به او وارد شد. سه هفته در بیمارستان بستری بود و سپس در ۲۶ سالگی از دنیا رفت.
از مرگش ۱۰ روز هم نگذشته بود که حکومت زین‌العابدین بن‌علی رو به فروپاشی رفت و خود دیکتاتور از تونس گریخت. بن‌علی در بیمارستان بر بالین محمد بوعزیزی حاضر شده و قول تنبیه خاطیان و برخی اصلاحات و ایجاد هزاران فرصت شغلی مناسب برای جوانان را داده بود، اما صداقت و اراده این کار را نداشت و حتی اگر هم داشت، دیگر بسیار دیر شده بود.
بوعزیزی با خودسوزی، الگویی از اعتراض به ظلم و بی‌عدالتی ارایه کرد که در همان روزها، چندین و چندبار دیگر، نه فقط در تونس که در مصر و الجزایر و برخی کشورهای دیگر هم تکرار شد. موج‌های اعتراض و شورش که بعد از هر خودسوزی بلندتر می‌شد چند کشور عربی را فرا گرفت و در مسیر خود برخی حکومت‌های دیکتاتوری را فروشکست و سرنگون کرد. هر چند نتایج این تغییر و تحولات- که رسانه‌ها آن را بهار عربی می‌خواندند- چندان رضایت‌بخش نبود و شاید جز در همان تونس به خیر و سعادت مردم این کشورها نینجامید.
اما خود خودسوزی نیز به بحثی جدی تبدیل شد، زیرا میان علمای اسلام در این باره تفاوت رای وجود داشت. عده‌ای معتقد بودند که این کار به هر دلیلی- حتی درست- حرام است و مسلمان مجاز به خودکشی نیست. اما عده دیگری هم می‌گفتند و هنوز هم می‌گویند که اگر گناهی هم در خودسوزی یا هر شکل دیگری از خودکشی اعتراضی باشد، به پای نظام فاسد و ظالمی نوشته می‌شود که راه و روزنه‌ای برای شکایت منطقی و اجرای عدالت باقی نمی‌گذارد و ظلم را به رویه‌ای رایج تبدیل می‌کند.
این مطلب در روزنامه اعتماد: خودسوزی محمد بوعزیزی
