معرفی کتاب

ویلیس ویگر: «کلبه عمو تُم در عصری بیرون آمد که دسته‌ای از پیوریتن‌های امریکا برای برقراری و اعلام حقوق بشر برای تمام افراد به پا خاسته بودند و جالب اینکه مطابق سنتی که فکر نویسنده با آن‌ها پرورش یافته بود این قالب ـ یعنی داستان ـ مناسب بیان چنان احساساتی نبود».

در شاهنامه آمده است که در قادسیه، نبردی تن به تن میان رستم فرخزاد و سعد بن ابی‌وقاص درگرفت و در آن فرمانده ایرانی به دست فرمانده عرب کشته شد. درحالی که چنین نبود و رستم به ضرب نیزه سربازی عادی از پا افتاد. این روایت «در واقع به آن قصد ساخته شده است که تا کشنده سردار سپاه ایران سردار سپاه عرب باشد، نه یک عرب گمنام و بی‌نشان».

مهم‌ترین خطر از بین خطرات تاریخ همان چیزی است که به درستی «تحریف» خوانده می‌شود. یعنی دستکاری کردن گذشته بنا به سلیقه‌ای خاص، جابه‌جا کردن برخی مستندات و نادیده گرفتن عمدی برخی مستندات دیگر، و ارائه تفسیرهای کج و معوج و «خطرناک» از حقایقی که در واقع معنای دیگری ـ متفاوت با آن تفسیر ـ دارند.

دیوید مورگان: شاه عباس در آغاز زمامداری خود آنقدر نیرومند نبود که دست به هجومی جدی علیه عثمانی‌ها بزند، و امیدی هم نداشت که بتواند همزمان در دو جبهه با عثمانی‌ها و ازبک‌ها بجنگد. در واقع قبل از آنکه به تجدید سازمان داخلی امپراتوری خود بپردازد، نمی‌توانست انتظار دستاورد نظامی قابل توجهی را داشته باشد.

“از جنگ جهانی اول به بعد شمار قربانیان غیرنظامی در جنگ‌ها به مراتب بیشتر از تلفات نظامی مجموع کشورهای متخاصم به استثنای امریکا بوده است.”

ــ اریک هابسبام؛ عصر نهایت‌ها

برتولد اشپولر معقتد بود آزردگی عمیق و طولانی‌مدت ایرانیان از سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت بنی‌امیه، رفته‌رفته به «دشمنی» تبدیل شد و آنان را با جنبش‌های مخالف همراه کرد. امویان هم چشم بر واقعیت‌ها بستند و پیامدهای احتمالی این خشم و خصومت را جدی نگرفتند.

شاه عباس در مقاطعی از دوره پادشاهی خود تلاش می‌کرد تا ضمن تقویت روابط با دولت‌های اروپایی، آنان را به اتحادی نظامی ضد امپراتوری عثمانی و نیز پرتغالی‌ها بکشاند. اما جز امضای برخی معاهدات تجاری، دستاورد چندانی از این کوشش‌ها حاصل نشد. سفارت موسی بیگ به هلند نیز یکی از این تلاش‌های ناموفق بود.

خیام در نوروزنامه می‌نویسد که نوروز، عیدی بسیار کهن در میان ایرانیان است و قدمت آن به سال‌های پادشاهی جمشید می‌رسد. می‌نویسد این جمشید بود که روز تغییر سال قدیم به جدید را شناخت و «آن روز را نوروز نام نهاد و جشن و آیین آورد.»

“توانستی سر دربیاوری که چطور میلیون‌ها آدم، له شده زیر بار تبلیغات و نبود اطلاعات، خو کرده به توحش به زور تلقین و انزوا، محروم از اراده آزاد و حتی از کنجکاوی، به سبب ترس و عادت به بردگی و چاپلوسی، قادر بودند ترخیو را پرستش کنند.”

از دید آجدانی این روشنفکران و محافل روشنفکری بودند که جنبش مشروطیت را پیش می‌بردند و انقلاب را در مواجه با نظام استبدادی، در مسیر مطلوب خودشان هدایت می‌کردند.