کلبه عمو تُم و هریت بیچر استو ـ رابطه تنگاتنگ ادبیات با سیاست و تاریخ
هریت بیچر استو و کلبه عمو تُم ـ رابطه تنگاتنگ ادبیات با سیاست و تاریخ
ویلیس ویگر: «کلبه عمو تُم در عصری بیرون آمد که دسته‌ای از پیوریتن‌های امریکا برای برقراری و اعلام حقوق بشر برای تمام افراد به پا خاسته بودند و جالب اینکه مطابق سنتی که فکر نویسنده با آن‌ها پرورش یافته بود این قالب ـ یعنی داستان ـ مناسب بیان چنان احساساتی نبود».
هریت بیچر در خانواده‌ای متولد شد که مردان آن، یعنی پدر و چهار برادرش همگی کشیش بودند. اوایل دهه ۱۸۳۰ به سین‌سیاتی رفت و همان‌جا بود که با معملی به نام کالوین استو ازدواج کرد. از آن پس نام خانوادگی‌اش به بیچر استو تغییر یافت. بنا به اعتقادات مذهبی‌اش، فرزندآوری را وظیفه‌ای مهم و کاری مقدس می‌دید و از این‌رو شش فرزند به دنیا آورد. زمان زیادی را صرف بچه‌هایش می‌کرد، اما اواقعت فراغتش را به نوشتن داستان‌هایی برای نشریات مذهبی اختصاص می‌داد. هم علایق هریت بیچر استو و هم ماهیت آن نشریات، مضمون دینی داستان‌ها را ایجاب می‌کرد، اما این قصه‌ها ـ که بیشترشان نیمه اول دهه ۱۸۴۰ منتشر شدند ـ او را بیشتر و بیشتر به نویسندگی حرفه‌ای سوق دادند. حداقل نام پنج رمان او را که از سال‌های بعد از ۱۸۵۰ یکی پس از دیگری منتشر می‌شدند می‌دانیم، اما شهرت هریت بیچر استو به کلبه عموم تم (۱۸۵۲) برمی‌گردد و تنها این رمان اوست که هنوز هم درباره‌اش صحبت می‌شود.
چنان که نوشته‌اند: شخصیت اصلی و قهرمان رمان، پیرمردی مهربان و معتقد به تعالیم انجیل است که حتی در سخت‌ترین شرایط و تلخ‌ترین لحظات به مهم‌ترین دستور کتاب مقدس، یعنی محبت به دیگران و عشق‌ورزی به هم‌نوع پایبند می‌ماند. عمو تُم برده‌ای است که از «ارباب خوب» خود جدا می‌شود و از بد روزگار به مالکیت یک «ارباب بد» درمی‌آید. سرپرستی یکی از مزارع بزرگ پنبه را به او می‌سپارند، اما از دستور ارباب برای بدرفتاری و بهره‌کشی از بردگان دیگر اطاعت نمی‌کند و تاوان سختی برای این نافرمانی و سنت‌شکنی رامی‌پردازد. بارها کتک می‌خورد و مدام اهانت می‌بیند، اما روح خود را از تباهی و ظلمت حفظ می‌کند. او زیر ضربات شلاق، واژه‌های رحم و عشق و بخشایش را زمزمه می‌کند و همچون یک مسیحی مومن، آنچه را که برایش مقدر شده است بدون اعتراض و شکایت می‌پذیرد. او یک انسان ستمدیده است که در نظام ظالمانه برده‌داری و مالکیت انسان بر انسان قربانی می‌شود.
ویلیس ویگر در کتاب تاریخ ادبیات امریکا می‌نویسد: «سیاستمدار امریکایی سامنر گفت که اگر خانم استو کلبه عموم تم را نمی‌نوشت لینکلن به ریاست‌جمهوری انتخاب نمی‌شد؛ و خود لینکلن به او گفت که او کتابی را به وجود آورد که این جنگ بزرگ را برپا کرد… شاید بیش از هر چیز دیگر کلبه عموم تم آنچه را که مبهم و دور از نظر بود پیش چشم مردم قرار داد ـ و از این نظر تا حدی شبیه عقل سلیم پین در سه ربع قرن پیش بود ـ و بیش از عقل مردم بر روی احساسات آن‌ها اثر گذاشت». هرچند نباید این نکته را ناگفته گذاشت که «کلبه عموم تُم در عصری بیرون آمد که دسته‌ای از پیوریتن‌های امریکا برای برقراری و اعلام حقوق بشر برای تمام افراد به پا خاسته بودند و جالب اینکه مطابق سنتی که فکر نویسنده با آن‌ها پرورش یافته بود این قالب ـ یعنی داستان ـ مناسب بیان چنان احساساتی نبود».
اما کلبه عمو تم در خارج از مرزهای ایالات متحده هم شناخته و محبوب شد. تولستوی جایی گفته بود: «این رمان با ایجاد رابطه‌ای بهتر بین انسان‌ها همان چیزی است که ادبیات باید باشد». تورگنیف نیز آن را اثری جدی می‌دانست و در فهرست آثار مهم ادبیات آن روزگار جای می‌داد. نه فقط در روسیه، که در انگلیس و فرانسه هم از کلبه عمو تُم استقبال کردند. مثلاً در انگلیس چهل ناشر، همزمان دست به چاپ و پخش کتاب زدند و یا در پاریس که شماری از مجلات به شکل پاورقی آن را ترجمه و منتشر کردند.
کلبه عمو تُم
Uncle Tom’s Cabin or Life among the Lowly by Harriet Beecher Stowe
پیشنهاد تاریخ بلاگ:
