تاریخ چیست؟ و مورخان چه کار می‌کنند؟ تأملی کوتاه بر دو واژه مورخ و تاریخ
تاریخ چیست؟ و مورخان چه کار می‌کنند؟ تأملی کوتاه بر دو واژه مورخ و تاریخ
آر. اف. اتکینسون: مورخان به مطالعه گذشته یا، به طور اخص، به مطالعه و بررسی کارها واقدامات صورت گرفته، حوادث رخ داد، و نحوه انجام امور و اوضاع و احوال در تمدن‌های گذشته انسانی و اجتماعی می‌پردازند. البته در این میان، غالباً مردم دوران پیش از پیدایش خط و سوادآموزی و حتی توده‌های بی‌سواد در دوره‌های مختلف تمدن را متعلق به طبیعت می‌دانند تا تاریخ. «تاریخ» بعضی اوقات عادتاً ناظر به صرف وقایع گذشته است مثل وقتی که می‌گوییم جنگ‌ها و انقلاب‌ها در تاریخ رخ می‌دهند؛ در مواقع دیگر ناظر به مطالعه و بررسی گذشته، و نحوه برخورد مورخ با موضوع اصلی مورد مطالعه است، مثل هنگامی که گفته می‌شود تاریخ تا اواخر قرن هجدهم به طور کامل نظام‌مند (سیستماتیک)، حرفه‌ای و تخصصی نشده بود.
لئون پمپا: مورخان با گذشه انسان‌ها سروکار دارند: با آنچه که اتفاق افتاد (فاکتها یا امور واقع، رخدادها و وقایع تاریخی)، چگونه اتفاق افتاد (شیوه‌ها و بسترهای وقوع، چگونگی، تبیین و تشریح) و چرا اتفاق افتاد (علل و عوامل).
آلبر ماله: موضوع تاریخ، نقل و روایت کارهای مردمانی است که پیش از ما زندگانی کرده‌اند. تاریخ، شرح وقایع گذشته می‌باشد. نقل و بیان حوادث گذشته منوط به وجود آثار و علاماتی است که از روی آن بتوان آن‌ها را شناخت و زمان وقوع را معین کرد. مثل آثاری که در کتیبه یک بنای قدیم یا در عبارت یک کتاب کهنه موجود باشد. کتیبه‌ها و کتب قدیمه را اسناد کتبی می‌نامند. چون بدون اسناد کتبی شناسایی تاریخ میسر نیست، بالضروره تاریخ، بعد از اختراع خط وجود یافته است.
پیتر برک: بهترین تعریف تاریخ عبارت است از مطالعه و بررسی جوامع انسانی در شکل جمعی آن، با تأکید بر تمایزات و تفاوت‌های موجود میان آن‌ها و تأکید بر تغییر و تحولاتی که در هر جامعه، در طی زمان رخ داده است.
جان ایچ آرنولد: تاریخ، بیشتر از هر چیز نوعی گفت‌گوست؛ گفت‌وگویی میان مورخان مختلف و شاید گفت‌وگویی میان گذشته و حال، میان آنچه واقعاً رخ داده و آنچه قرار است بعداً رخ دهد [۱].
